Bedrijven na 10 jaar REACH: “Goed voor milieu, maar nodeloos complex”

Tien jaar na de start van REACH, de Europese verordening die de verplichtingen voor chemische stoffen vastlegt, zijn er in ons land 1794 stoffen geregistreerd. Tachtig procent van de technologiebedrijven vindt dat REACH heeft bijgedragen tot een beter milieu, zo blijkt uit een enquête van Agoria. Maar het heeft wel amper of niet geleid tot de vervanging van zeer gevaarlijke stoffen; slechts 12 procent stelt dat het nieuwe producten met andere veiligere stoffen heeft ontwikkeld. REACH zorgt bovendien voor meerkosten en veel papierwerk, zeker sinds zopas de communicatieverplichtingen voor zeer gevaarlijke stoffen nog strenger werden. “Het wordt te complex,” waarschuwt Marc Lambotte, CEO van Agoria. “Sommige producten bevatten duizenden onderdelen met stoffen. Al die analyses zorgen vooral voor veel papier, zonder meerwaarde voor milieu, consument of bedrijf.”

Op 1 juni 2007 trad de zogenaamde REACH-verordening in voege. REACH staat voor ‘Registratie, Evaluatie, Autorisatie en beperkingen van Chemische stoffen’. Het is een Europese verordening die de regels beschrijft over het vervaardigen, invoeren, in de handel brengen en gebruiken van chemische stoffen waar bedrijven zich aan moeten houden. Ons land staat op de zesde plaats binnen de EU voor het aantal geregistreerde stoffen, goed voor 1794 stoffen. “Een bewijs dat we een belangrijke economische speler zijn in de productie en het gebruik van stoffen.”

Niet alle doelen van REACH bereikt

Eén van de hoofddoelen van REACH was een verbetering van het leefmilieu en dat is gelukt, zo zegt 8 op de 10 technologiebedrijven. Zo zorgde het onder meer voor een groter bewustzijn: 73 procent van de bedrijven stelt dat hun kennis over de risico’s van chemische stoffen door REACH verbeterd is. “Maar het andere hoofddoel, de risico’s van zeer gevaarlijke stoffen beter beheersen, is niet bereikt,” zegt Lambotte: “REACH stelde een soort vergunningensysteem op om deze zeer gevaarlijke stoffen uit te faseren en tegelijk innovatie te bevorderen door alternatieve stoffen te ontwikkelen. Na tien jaar blijkt dat de vervanging erg ingewikkeld is op technisch vlak. Het is niet altijd even evident om een even goede kwaliteit en veiligheid te garanderen op lange termijn.” Slechts 12 procent van de technologiebedrijven kon bestaande zeer gevaarlijke stoffen vervangen door andere stoffen.

REACH verplicht bedrijven ook om de aanwezigheid van zeer gevaarlijke stoffen in producten te communiceren naar klanten en consumenten. Door een strengere interpretatie door het Europees Hof in 2015 van deze verplichting zal de administratieve last voor de bedrijven sterk stijgen. Lambotte: “Denk maar aan computers, smartphones en printers die hier worden geïmporteerd of auto’s en machines die hier worden geproduceerd: het gaat telkens om zeer complexe producten waarin talloze onderdelen in verwerkt zitten, met op zich vaak nog eens verschillende stoffen in zeer kleine hoeveelheden. Er moet worden nagegaan of elk van deze aparte onderdelen zeer gevaarlijke stoffen bevatten die meer dan 0,1 procent van het onderdeel uitmaken. Dat is enorm complex, vooral indien men bovendien nog eens een complexe toeleverketen heeft met diverse leveranciers, al dan niet Europees.”

“In sommige producten zitten tot 5000 stoffen waaraan de consument nooit wordt blootgesteld. Toch zou men op detail niveau deze producten moeten analyseren en over elke zeer gevaarlijke stof moeten communiceren. Daarmee bescherm je de consument niet beter, maar gaan we enkel een berg papier aan administratie produceren. We zijn akkoord dat de aanwezigheid van zeer gevaarlijke stoffen moet gecommuniceerd worden, maar we pleiten voor meer redelijkheid. Indien er geen kans tot blootstelling aan deze stoffen is, zou men deze verplichting achterwege moeten laten.” Agoria wijst er nog op dat de vergunningsprocedure ook een negatieve impact zal hebben op de recyclagesector in België. Daarom pleit Agoria er ook voor om deze procedure grondig te herzien.

Wat kost het?

Intussen lopen de kosten en de administratieve lasten voor de betrokken bedrijven op. Lambotte: “Voor het overgrote deel van onze bedrijven (78%) gaat het om een kost tussen 50.000 en 100.000 euro. Bij nog eens 17 procent loopt de factuur richting half miljoen euro op. Voor 5 procent gaat het om een kost van meer dan een half miljoen euro. Dit komt vooral door de kosten voor registratie van de stoffen en de kosten bij bedrijven die te maken hebben met een stof op de verbodslijst. Agoria heeft een REACH compliance tool ontwikkeld waarmee bedrijven gratis hun verplichtingen onder REACH kunnen aftoetsen.